آیا مسئله حجاب در جمهوری اسلامی ایران اجباری است یا الزامی؟
برای روشن شدن این سوال ابتداء تعریفی از دو مفهوم اجبار و الزام ارائه میدهیم.
الزام به معنای واجب و لازم شدن امری (کاری) است.
امّا اجبار (که نقطه مقابل آن، اختیار است) به معنای این است که شخصی، دیگری را وادار کند (تا بدون اختیار و قهراً) به انجام و یا ترک عملی مبادرت ورزد.
هنگامی که قانونی وضع میشود فرع بر آن لزوم و وجوب عمل به آن قانون، محقق میشود.
همین لزوم و وجوب عمل به آن قانون، دلالت بر اختیار داشتن مخاطبان قانون دارد. چرا که اگر مخاطبان قانون، اختیار نداشته باشند بلکه مجبور (وادار) به انجام آن باشند، اساساً شرط فعلیّت یافتن آن قانون (شرط = اختیار مخاطبان)، وجود ندارد و در این صورت سخن از الزام و واجب بودن آن بی معنا خواهد بود. چرا که اصل قانون بدلیل فقدان شرط اساسی آن (یعنی اختیار) در حقّ مخاطبان آن به فعلیّت نمیرسد، تا فرع بر آن، سخن از الزام به میان آید.
با این توضیحات، حال در مورد مسئله حجاب (بعنوان قانونی الزام آور در جمهوری اسلامی ایران) نیز ماجرا همینطور است. یعنی قانونگذار با در نظر گرفتن شرط اساسی فعلیّت یافتن این قانون (اختیار داشتن بانوان بر انجام و یا ترک حجاب)، قانون (حجاب) را وضع نموده؛ پس رعایت حجاب توسط بانوان امری اختیاری بوده و الا قانونی برای الزام آور بودن آن وضع نمیشد؛ و از طرفی هم بهترین شاهد، برای اختیاری (نه اجباری) بودن رعایت قانون حجاب در ایران آن است که این قانون، بارها توسط بانوان هنجارشکن بواسطه سوء انتخاب و اختیارشان، نقض شده است.